PROGRAM KMO
KLUB MŁODEGO ODKRYWCY
1. Podstawą działania Klubu jest eksperyment – zarówno jego treść, jak i sposób wykonywania. Klubowicze spotykają się, żeby wykonując doświadczenia, odkrywać otaczający ich świat. Nie ma odkrywania bez odkrywcy, tego, który NIE WIE, więc stara się dowiedzieć, odkryć. Odkrywcami są naukowcy, ludzie funkcjonujący zawodowo na krawędzi dwóch sfer: tego, co wiadomo, i tego, co dopiero czeka na odkrycie. Badacz używa wiedzy, aby stawiać właściwe pytania i zdobywać nowe informacje. W takiej pracy kluczowe są ciekawość i upór, co zbliża postawę naukowców do postawy… dzieci! Nikt przecież tak uparcie nie zadaje pytań i nie szuka rozwiązań, jak właśnie najmłodsi. Co jest najważniejsze w metodzie naukowej? Co odróżnia ją od doświadczeń pełniących funkcję ilustrującą, często przeprowadzanych w czasie lekcji? W badaniach naukowych nieznany jest końcowy rezultatu doświadczenia, a jego wynik może być inny niż wstępnie założony. To dlatego najważniejsze w tym procesie są umiejętność obserwacji i wyciągania wniosków. W ten sam sposób (poprzez obserwowanie, empiryczne doświadczanie, powtarzanie i wnioskowanie) małe dzieci poznają i uczą się świata. W spotkaniach Klubu sposób przeprowadzania doświadczenia odpowiada na tę dziecięcą potrzebę poznawania. I to właśnie ta naturalna chęć odkrywania świata ma być napędem spotkań i prowadzonych eksperymentów. Po pewnym czasie dzieci szukają odpowiedzi na własne pytania, mając rzeczywisty wpływ na tematy poruszane na spotkaniach. Proces dochodzenia do prawdy jest wciągający, aktywizujący, ciekawy. Towarzyszy mu wielka radość odkrywania, która otwiera umysł na zdobywanie wiedzy i umiejętności. Ten rodzaj nauki jest wyjątkowo efektywny.
2. Czym jest KMO?
W Klubach Młodego Odkrywcy młodzież i dzieci wspólnie eksperymentują pod okiem opiekunów, zdobywając samodzielnie wiedzę. Podczas spotkań KMO najważniejsze jest osobiste zaangażowanie: klubowicze sami poszukują interesujących ich tematów i zamiast zaglądać do podręcznika, zdobywają odpowiedzi poprzez eksperymentowanie. Kluczowa jest metoda badawcza, która rozwija wiele kompetencji i zdolności jednocześnie, pozwala na przekraczanie szkolnych granic między przedmiotami i pokazuje, że popełnianie błędów jest o tyle cenne, że uczy rozwiązywać problemy. Przedmiotem takich badań – zależnie od wieku dzieci – mogą być doświadczenia z magnesami, obserwacje Kosmosu czy analiza czystości wody w pobliskiej rzece. Nauczyciele mogą dzięki KMO realizować swoje marzenia o tym, jak powinna wyglądać dobra edukacja. Relacje z uczniami, oparte na zaufaniu i wzajemnym inspirowaniu się, wspólne, partnerskie dążenie do rozwiązywania fascynujących zagadek natury, zaangażowanie i pasja każdej ze stron – stają się czymś więcej niż hasłami. Chociaż kluby działają poza godzinami zajęć szkolnych, inicjują zmiany widoczne również z poziomu szkoły. Idea wszechstronnego rozwoju, jaka kryje się w postawie odkrywcy i badacza przenika na lekcje, a metoda eksperymentalna może być z powodzeniem realizowana w podstawie programowej. Samodzielność wyzwala pozytywne emocje w procesie nauki – dzieci i młodzież nie tylko zyskują ciekawe doświadczenie, ale lepiej chłoną i rozumieją nowe zagadnienia. Jak naukowcy – nie boją się nieznanego i mają odwagę stawiać najbardziej wymagające pytania. Ich postawa jest jednak w pozytywny sposób krytyczna: wiedzą, że nikt nie da im gotowych odpowiedzi – ani nauczyciel, ani podręcznik. Stają się przedsiębiorcze, pewne siebie i gotowe, by dochodzić do wiedzy. W KMO nie ma podziału na uczniów dobrych i słabych, nikt nie jest oceniany. Tutaj każde dziecko może się rozwijać – jeśli tylko ma ciekawość, głowę pełną pytań – jest w klubie. Wspólne eksperymentowanie kształtuje także – i w opiekunach, i w uczniach – umiejętności społeczne i osobiste. Buduje pewność siebie, uczy współpracy, komunikacji, podejmowania inicjatywy, odpowiedzialności. Jest to ciągły proces rozwoju: podczas samodzielnie wykonywanych działań klubowicze poznają swoje mocne strony, co dodaje im pewności siebie. A człowiek świadomy swoich kompetencji częściej przejawia inicjatywę. Są to umiejętności bardzo przydatne w życiu dorosłym, które tradycyjna szkoła rzadko rozwija.
4. Cechy eksperymentu w metodzie KMO:
- tani,
- prosty (dopasowany do umiejętności i wieku klubowiczów),
- bezpieczny,
- możliwy do samodzielnego wykonania,
- intrygujący, pobudzający do zadawania pytań.
- ma otwartą formułę, czyli daje możliwość modyfikacji oraz przeprowadzania w wielu wariantach,
- jego wynik wyzwala kolejne pytania, jest punktem wyjścia do następnych doświadczeń.
5. CELE:
- wspólne eksperymentowanie
- kształtowanie umiejętności społecznych i osobistych
- budowanie pewności siebie
- uczenie współpracy, komunikacji, podejmowania inicjatywy, odpowiedzialności
- poznawanie swoich mocnych stron
- zdobywanie wiedzy poprzez eksperymentowanie
- opanowanie umiejętności prowadzenia eksperymentów, zadawania pytań i wyciągania wniosków
- kształtowanie umiejętności pracy w grupie, rozwiązywania problemów, optymalnego zużywania materiałów i wykorzystania czasu, swobodę posługiwania się narzędziami, zdolność przyjmowania i wykorzystywania informacji oraz budowanie poczucia własnej wartości.
6. Rola opiekuna
Sukces każdego Klubu Młodego Odkrywcy zależy w największym stopniu od ich opiekunów – od ich chęci zrobienia czegoś absolutnie nowego, stworzenia dzieciom lub młodzieży nowej możliwości rozwoju, bezpiecznej przestrzeni do eksperymentowania, uczenia się i rozwoju umiejętności bycia w grupie oraz zdobywania nowych kompetencji. Opiekunowie to niezwykle różnorodna grupa – są wśród nich nie tylko nauczyciele przedmiotów przyrodniczych, lecz również matematycy, humaniści, aktywni rodzice, pracownicy bibliotek i domów kultury, a nawet zakonnice czy księża. Wszystkich ich łączy jednak otwartość, entuzjazm oraz gotowość do pójścia w nieznane obszary wiedzy i rzeczywistości. Taka zgoda na eksperymentowanie wymaga niemałej odwagi – każdy prędzej czy później stanie przed koniecznością odpowiedzenia na pytanie klubowiczów: „Nie wiem, ale spróbujmy zastanowić się wspólnie, dlaczego tak jest i poeksperymentujmy” (jak wszyscy dobrze wiemy, niewielu dorosłym przychodzi to z łatwością…). Istnieje wiele modeli pracy, jakie opiekunowie wykorzystują w codziennej pracy. Niektórzy dzielą się z członkami Klubu swoją pasją – wspólnie prowadzą obserwacje astronomiczne czy organizują wyprawy do lasu lub na łąkę, by obserwować ptaki. Inni stają się niemalże zwykłymi członkami Klubu – starają się przekuć brak wiedzy teoretycznej z zakresu przedmiotów przyrodniczych w atut i stają się jednym z młodych (co najmniej duchem) odkrywców, poszukując odpowiedzi wspólnie z klubowiczami, stając się niemalże jednymi z nich.
Rola opiekuna klubu często wykracza poza i tak już wielkie wyzwanie, jakim jest stworzenie klubowiczom komfortowej przestrzeni do eksperymentowania i maksymalnie samodzielnego poznawania świata. Przechodząc od prostych eksperymentów, do bardziej złożonych obserwacji, badań czy projektów stają się Oni wraz z Klubem ważnym elementem życia swoich lokalnych społeczności. Organizują Festiwale Klubów Młodego Odkrywcy, noce eksperymentów, pokazy dla młodszych dzieci, rodziców czy dziadków. Wszystko to w dużym stopniu dzięki zaangażowaniu opiekunów. Nie chodzi jednak o to, by opiekun był Siłaczką XXI wieku, samotnie zmieniającą (lub zmieniającym) otoczenie, lecz by włączał w klubowe działania wszystkich zainteresowanych – innych nauczycieli, rodziców, swoich przełożonych, rodziców czy przedstawicieli władz lokalnych (nawet jeśli ci jeszcze nie wiedzą o tym jak wiele dobrego mogą dzięki temu zrobić i jaką wartość niesie za sobą istnienie klubu w ich otoczeniu). Takie wspólne zmienianie lokalnej społeczności (szkolnej lub nawet w skali naszej miejscowości), zaczynające się od prostych na pierwszy rzut oka eksperymentów, może być fascynującą przygodą oraz szansą osobistego rozwoju również dla opiekuna. Jednocześnie staje się również źródłem ogromnej satysfakcji, jaką daje obserwowanie niezwykłego rozwoju klubowiczów oraz świadomość, że dzięki uczestnictwu w wielkiej rodzinie Klubów Młodego Odkrywcy zmieniamy polską edukację oraz kształtujemy nowe pokolenie aktywnych, myślących krytycznie oraz dobrze wykształconych ludzi.
7. Harmonogram spotkań
Spotkania trwają po około 1,5 godziny zegarowej. Odbywają się systematycznie co 2 tygodnie po lekcjach. Zajęcia są prowadzone przez nauczycieli bloku matematyczno - przyrodniczego według ustalonego harmonogramu.
8. Treści:
Koło KMO dotyczy szeroko pojętego tematu eksperymentów fizycznych, chemicznych, biologicznych, technicznych oraz innych wykonywanych w grupach dobieranych losowo.
9. Przewidywane osiągnięcia:
- zdobycie umiejętności eksperymentowania oraz opisu wyników
- ukształtowanie umiejętności społecznych i osobistych
- zwiększona pewność siebie
- poznawanie swoich mocnych stron
- zdobywanie wiedzy poprzez eksperymentowanie
- opanowanie umiejętności zadawania pytań i wyciągania wniosków
- zdobycie umiejętności współpracy i komunikacji pomiędzy uczniami.
10. Ewaluacja programu będzie przebiegać poprzez:
- udział w różnych wydarzeniach działających na zasadzie Pikniku Naukowego (przy szkole, w zaproszonych szkołach, na SpinDay oraz Pikniku Naukowym w Rzeszowie)
